Jak się zachowuje świadomy obywatel? Wierci władzom dziurę w brzuchu i zawsze pyta, gdy ma wątpliwości. Prawnik Szymon Osowski z Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska podpowiada, jak pytać skutecznie.
Szymon Osowski jest prezesem Stowarzyszenia Sieć Obywatelska – Watchdog Polska, które pomaga walczyć i debatować z władzami. Znany jest ze swojej nieustępliwości w torowaniu drogi demokratycznym praktykom. Zagwarantowany w Konstytucji RP dostęp do informacji publicznej, otwiera drzwi społecznym dyskusjom i uprawomocnia naszą dociekliwość. – Obywatel musi wiedzieć, jak działa władza – podkreśla Osowski. Choć według oceny prawnika, w Polsce nie ma kultury jawności, a postawa władz na każdym poziomie jest raczej niechętna zapisom Ustawy o dostępie do informacji publicznej, obywatel powinien robić swoje – pytać. Im więcej osób pyta, tym większa przejrzystość działań władzy.
Poradnik przygotowaliśmy na podstawie wystąpienia Szymona Osowskiego w Kaliszu w roku 2014. Mamy nadzieję, że przyda się Wam wszystkim.
„10 przykazań świadomego obywatela”
1. Masz prawo pytać. Gwarantuje Ci to Konstytucja RP (Art. 61). Z konstytucyjnych zapisów wynika, że nielogiczne jest pytanie o to, czy możesz pytać. W tym kraju nikt tego nie może zabronić. Pytaj!
2. Artykuł 61. Konstytucji daje Ci również dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów (np. posiedzenia Rady Miasta, rady gminy, itp.), z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu. Nagrania możesz upubliczniać, np. w internecie bez pytania o zgodę.
3. Każda informacja wytworzona przez instytucję publiczną jest informacją publiczną, czyli taką, po którą masz prawo sięgnąć. Administracja musi wskazać przepis (prawo), na podstawie którego utajnia informacje, jeśli odmawia jej udostępnienia.
4. Może pytać każdy i o wszystko. Administracja musi odpowiedzieć, bez zbędnej zwłoki. Ustawowy czas oczekiwania na odpowiedź wynosi 14 dni. W przypadku braku odpowiedzi, składasz skargę do właściwego sądu administracyjnego (w przypadku mieszkańców województwa małopolskiego – Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie).
5. Na podstawie Ustawy o dostępie do informacji publicznej zadawać pytania możesz każdej instytucji, także organizacjom pozarządowym, spółkom miejskim, czy tzw. jednostkom organizacyjnym prowadzonym przez samorządy, które są finansowane lub dofinansowywane z publicznych pieniędzy. W niektórych przypadkach instytucje będą się posługiwały formułą o tajności, powołując się na tajemnicę handlową. Ale i tak warto pytać. Pytany, wszędzie tam, gdzie w grę wchodzą publiczne pieniądze, musi zareagować.
6. Nieistotna jest forma informacji publicznej: czy będzie to dokument papierowy, czy plik elektroniczny, czy notatka odręczna, masz prawo do zapoznania się z jej treścią.
7. Nagrania z monitoringu to również informacja publiczna, np. nagrania z kamer Straży Miejskiej. Ujawnienie zapisu z monitoringu może stanowić problem ze względu na ochronę wizerunku osób postronnych. Warto jednak być nieustępliwym – tę formę informacji publicznej również można pozyskać.
8. Jak pytać? Poprawny wniosek o udostępnienie informacji publicznej musi zawierać odpowiedzi tylko na dwa pytania: co chcemy pozyskać i w jakiej formie /ksero, fotokopia, plik elektroniczny, do wglądu/. Wniosku nie musisz podpisywać swoim imieniem i nazwiskiem. Możesz go złożyć w formie tradycyjnej lub mailem, albo po prostu zapytać (wniosek złożony ustnie).
9. Jeśli nie wiesz, do kogo skierować wniosek w danej sprawie, zawsze kieruj się do osób najwyżej postawionych w strukturze władzy (prezydent, burmistrz, komendant, prezes).
10. Udostępnienie informacji publicznej odbywa się bezpłatnie. W przypadku wykonania dużej ilości kopii kserograficznych/fotograficznych wylicza się rzeczywisty koszt. W praktyce oznacza to zlecenie wykonania usługi (np. ksera) przez instytucję publiczną na zewnątrz (poza instytucją) i opłacenie faktury. Rzeczywistym kosztem są także materiały dodatkowe, np. płyta CD.
opr. Anna Tabaka / Liczy się miasto
Pomocne linki:
http://watchdog.org.pl/
https://pl-pl.facebook.com/SiecObywatelskaWatchdogPolska
http://informacjapubliczna.org.pl/
Odpowiada na kretyńskie pytania na jakimś Facebooku, czemu nie może na forum GK, zresztą na pytania zadana na publicznym InfoKęty też nie potrafi. Na sesjach też niewiele ma do powiedzenie zresztą podobnie jak radni
Co jaj nie macie ze cenzurujecie forum, boicie się Klęczara,czy liżecie mu tyłek. Żenada
Na forum Gazety Krakowskiej padło wiele pytań dotyczących publicznych pieniedzy i publicznych osób. Niestety Klęczar ma te pytania i tych pytających głęboko w d…. i co mu zrobicie? Za to wiele ma do powiedzenia na swoim prywatnym profilu na Facebooku z. z którego zrobił stronę miasta i urzędu- żenada i dziecinada
A co ma Klęczar odpowiadać na pytania zadane na jakimś forum Gazety Krakowskiej?